Regelmatig deel ik op sociale media dat ik piketdienst heb. Wat bedoel ik hiermee? Als piketadvocaat wordt je door de Raad voor de Rechtsbijstand ingeroosterd voor een bepaalde piketdienst waar je als advocaat aan deelneemt. We kennen strafpiket, BOPZ-piket (psychiatrisch patiëntenrechtpiket), asielpiket en reguliere vreemdelingenrecht piket. Zelf neem ik deel aan de straf- en BOPZ-piketregeling. In deze blog zal ik mij beperken tot de strafpiket. In een andere blog zal ik meer vertellen over de BOPZ-piket.

Consultatiebijstand

Bij strafpiket moet je beschikbaar zijn voor verdachten die aangehouden worden en naar het politiebureau worden overgebracht voor verhoor. Sinds het Salduz-arrest van het Europese Hof van de Rechten van de Mens (EHRM) van 27 november 2008 is het piketlandschap drastisch veranderd. Het Salduz-arrest betreft een jongen van 17 jaar oud die tijdens een demonstratie in Turkije werd gearresteerd en naar het politiebureau werd overgebracht voor verhoor. Hij legde hierbij een volledige verklaring af, die hij later weer introk. Salduz stelde dat hij onder druk was gezet en was geslagen door de politie om een verklaring af te leggen. Salduz had voorafgaand aan zijn verhoor geen advocaat gesproken. Hij vond dat het recht op een eerlijk proces was geschonden. Het Europese Hof heeft Salduz hierin gelijk gegeven. Dit arrest heeft geleid tot de invoering op 1 maart 2016 van het recht op consultatiebijstand. Als een verdachte wordt aangehouden, stuurt de politie een piketmelding naar de Raad voor de Rechtsbijstand in Den Bosch. De Raad voor de Rechtsbijstand stuurt deze piketmelding per mail door naar de dienstdoende advocaat. De piketmelding moet binnen 45 minuten geaccepteerd worden, anders wordt de piketmelding doorgestuurd naar een andere dienstdoende piketadvocaat of een reservepiketadvocaat. De advocaat moet binnen vier uur bij de cliënt zijn. Soms kan dit lastig zijn als er meer meldingen na elkaar zijn ontvangen. Op het moment van de consultatiebijstand heb je nagenoeg geen informatie over de zaak, behalve het wetsartikel dat vermeld staat in de piketmelding. Als advocaat ben je dus afhankelijk van het verhaal van je cliënt. Het komt weleens voor dat een cliënt vertelt zelf niet te weten waarvoor hij is opgepakt. In een dergelijk geval is het lastig een cliënt goed te adviseren. In de fase van de consultatiebijstand geef ik wat algemene informatie over wat iemand mag verwachten. Soms kan ik een cliënt adviseren of hij wel of geen vragen moet beantwoorden van de politie. Een meerderjarige verdachte mag afstand doen van de consultatiebijstand. Dit geldt niet voor een minderjarige.

Verhoorbijstand

Sinds 1 maar 2017 hebben verdachten ook recht op bijstand van een advocaat tijdens het politieverhoor. Meerderjarige verdachten mogen hiervan afstand doen. Bij een minderjarige verdachte geld dat een gekozen vertrouwenspersoon en de advocaat erbij mag zitten. Ik heb nog weleens discussie met de politie over deze regel. Sommige politieagenten zijn van mening dat of een vertrouwenspersoon erbij mag zitten of de advocaat. Ik stel steevast dat we allebei erbij mogen zitten. Als advocaat heb je namelijk meer ruimte om tijdens het verhoor bepaalde opmerkingen te maken dan een vertrouwenspersoon. De opmerkingen van een advocaat kan over verschillende zaken gaan, ook over de gemoedstoestand waarin een verhoor wordt afgelegd. Zo had ik niet zo lang geleden een cliënt die wegens zijn cocaïneverslaving methadon gebruikt om af te kicken. Tijdens het verhoor was de cliënt helemaal van slag vanwege afkickverschijnselen en kon geen verklaring afleggen. Het is dan ook als advocaat afwegen of je het verhoor moet laten onderbreken. In dit geval werd cliënt verdacht van het vernielen van de voordeur met een bijl van zijn ex-vriendin waar zijn 3-jarige zoon getuige van was. Als advocaat maak je een inschatting of je cliënt na verhoor weggestuurd kan worden met een dagvaarding om bij de politierechter te verschijnen of een oproep krijgt voor een OM-zitting waar de verdachte een taakstraf aangeboden krijgt of een enkele keer een boete opgelegd krijgt. Ik schatte in dat cliënt weggestuurd zou worden na het verhoor en de cliënt had er belang bij om het verhoor snel af te maken. Dit was ook zijn eigen wens. De methadon waar hij om had gevraagd op het politiebureau kreeg hij overigens niet van de politiearts. De volgende dag bleek dat de methadon die hij besteld had aan een andere verdachte was verstrekt die ik later op hetzelfde politiebureau had bezocht. Deze cliënt lijdt aan schizofrenie en had om fluanxol gevraagd. In plaats van de fluanxol had hij methadon gekregen. Dit was een ernstige medische blunder van de politiearts, vond ik zelf. Maar mijn cliënt lachte er hartelijk om, omdat hij zich prettig voelde bij het methadongebruik. Gelukkig had hij nog niet alles ingenomen en heb ik de politie gevraagd de rest van de methadon weg te doen.

Overigens is het ook mogelijk dat je als verdachte een uitnodiging krijgt voor een politieverhoor. Je moet je dan als verdachte op het politiebureau melden voor een politieverhoor. Merkwaardig is wel dat je niet automatisch recht hebt op verhoorbijstand van een advocaat die wordt toegevoegd door de Raad voor de Rechtsbijstand. Ook de minderjarige verdachte heeft in een dergelijk geval geen recht op verhoorbijstand. Dit leidt tot ongelijkheid in de rechtsbescherming. Afgelopen week had ik een 14-jarige cliënt die verdacht wordt van dealen in drugs en in illegaal verkregen sigaretten en het treffen van voorbereidingshandelingen voor een roofoverval. Dit zijn forse verdenkingen waarvan ik vind dat het politieverhoor niet zonder advocaat kan worden afgenomen. Verhoorbijstand door een advocaat buiten de piketfase wordt niet vergoed door de Raad voor de Rechtsbijstand. Ook dit punt is een lacune in de rechtsbescherming.

Einde piketfase

De duur voor het ophouden voor verhoor duurt maximaal 9 uur waarbij het tijdstip van 0.00 uur tot 9.00 uur niet wordt meegerekend. Dit betekent dat wanneer je om 15.00 uur wordt aangehouden je in principe tot de volgende ochtend voor verhoor kunt worden opgehouden. Het komt weleens voor dat de politie een verdachte onder zachte dwang zet om een verklaring af te leggen door te stellen dat de verdachte dan snel naar huis kan. Onthoud dat de politie hier niet over gaat. De beslissing hierover wordt door de officier van justitie genomen. Mijn cliënt die verdacht werd van het stelen van elektriciteit en het hebben van een wietplantage, trapte onlangs in deze voorgehouden ‘leugen’ door de politie. Mijn cliënt ging zonder mij in verhoor, maar werd desondanks in het belang van het onderzoek in verzekering gesteld. Ik heb hem geadviseerd om tijdens het tweede verhoor in geen geval alleen het politieverhoor in te gaan. Gelukkig heeft hij zich aan dit advies gehouden. Hij heeft pertinent geweigerd een verklaring af te leggen zonder mij. Tijdens het politieverhoor heeft beriep hij zich op zijn zwijgrecht. De opstelling in de politieverhoorkamer is ook vermeldenswaardig. Vaak krijgt de advocaat een stoel in de hoek van de kamer als teken dat deze zich niet mag bemoeien met het verhoor. Uiteraard trek ik mij hier niets van aan.

Na de termijn voor het ophouden voor verhoor kan een verdachte in verzekering worden gesteld voor een termijn van drie dagen. Deze termijn kan met nog drie dagen worden verlengd in het belang van het onderzoek.

De piketfase kan ophouden als de cliënt tijdens de termijn van het ophouden voor verhoor naar huis wordt gestuurd, of wanneer hij tijdens de termijn van inverzekeringstelling naar huis wordt gestuurd.

(204)